Hopp til innhald

Currywurst

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Berliner currywurst

Currywurst er ei steikt eller fritert kokepølse eller bratwurst som vanlegvis blir servert oppskåra og med ein saus av ketsjup eller tomatpuré og i tillegg karripulver. Den litt mer raffinerte varianten kjem med ein pikant saus laga på ingrediensar som ketsjup, løk, honning, kraft, worchestershiresaus, eddik, sterk sennep og krydder som spisskum og kajennepepper, i tillegg til karri. Anna tilbehøyr er rundstykke eller pommes frites. Currywursten blir rekna å ha sitt opphav i Berlin, men har spreidd seg til store delar av Tyskland.

Historie[endre | endre wikiteksten]

Minnetavle over Herta Heuwer, som i 1949 byrja å lage og selje currywurst i Berlin.

Herta Heuwer blir rekna som oppfinnaren av currywursten, etter at ho klarte å skaffe seg ketsjup, eller moglegvis worcestershiresaus, frå britiske soldatar i Tyskland.[1] Ho blanda desse ingrediensane med andre krydder og helte blandinga over grilla svinepølser. Heuwer byrja å selje den billege, men mettande snacksen på ein matkiosk i Charlottenburg-distriktet i Berlin, der han blei ein populær rett blant bygningsarbeidarane som attoppreiste den øydelagde byen.[2]

I 1951 tok Heuwer patent på sausen sin under namnet «Chillup».[2] På sitt høgdepunkt selde matboden 10 000 porsjonar med currywurst per veke.[3] Ho opna seinare ein liten restaurant som var i drift fram til 1974.[4] Den 30. juni 2013 blei 100-årsdagen til Heuwer feira med ein Google Doodle..[5]

I dag blir currywurst ofte seld som take away-mat, «Schnellimbisse» (snackbodar), på spisestader, på barnemenyar på restaurantar, eller som gatemat, og blir vanlegvis servert med pommes frites eller rundstykke (Brötchen). Retten er populær over heile Tyskland, men spesielt i storbyområda Berlin, Hamburg og Ruhrområdet. Betydeleg variasjon, både i type pølse som blir brukt og ingrediensane i sausen, førekjem mellom desse områda.[6]

Vanlege variantar inkluderer tilsetjing av paprika eller hakka lauk. Halal-matboder tilbereder ofte currywurst med biffpølse.[7] Ofte blir currywurst seld i matboder, nokre gongar ved hjelp av ein spesiell maskin for å skjære currywursten i bitar, og blir servert på ein papirtallerken med en liten tre- eller plastgaffel, for det meste ein currywurstgaffel.[7] Det blir også seld som eit hylleprodukt på supermarknader for å tilberede heime.

Deutsches Currywurst Museum anslo at 800 millionar currywursts blir ete kvart år i Tyskland, med 70 millionar i Berlin åleine.[8][9][10][11] Volkswagen-fabrikken i Wolfsburg driv sitt eige slakteri som produserer rundt 7 millionar Volkswagen currywursts per år, og der mesteparten av dei går til å servere Volkswagen-tilsette.[12][13]

Galleri[endre | endre wikiteksten]

  • Currywurst med brødskive
    Currywurst med brødskive
  • Ein «Taxi Teller»-tallerken med pommes frites, currywurst, sjasjlik-saus, majones, gyroskjøt og tzatsiki.
    Ein «Taxi Teller»-tallerken med pommes frites, currywurst, sjasjlik-saus, majones, gyroskjøt og tzatsiki.
  • Konnopkes Imbiß (hurtigmatkiosk) i Berlin. Det var den fyrste Imbiß som selde currywurst i Aust-Berlin i 1960.
    Konnopkes Imbiß (hurtigmatkiosk) i Berlin. Det var den fyrste Imbiß som selde currywurst i Aust-Berlin i 1960.

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

  1. ↑ Slackman, Michael (26 January 2011). «A Favorite Dish Laden With Fat and Contradiction». The New York Times. Henta 24. oktober 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Paterson, Tony (15. august 2009). «Spicy sausage that is worthy of a shrine in Berlin». The Independent (London). Henta 30. april 2010. 
  3. ↑ «Honoring the best of the Wurst of German Cuisine». Deutsche Welle. 15. august 2009. 
  4. ↑ Kessler, Roman (27. august 2009). «The Craze Over Currywurst». The Wall Street Journal. 
  5. ↑ «Herta Heuwer's 100th Birthday». www.google.com. 
  6. ↑ «Berlin 24/7: What's the currywurst cult all about? | DW | 03.09.2017». DW.COM. 
  7. ↑ «A Food Lover's Guide to Berlin». Condé Nast. 12. november 2014. Henta 9. januar 2015. 
  8. ↑ «No, it's not like a hot dog and why some people just don't get it.». Henta 7 March 2023. 
  9. ↑ Horenburg, Berit (23. august 2002). «Hau wech». Motorrad. Arkivert frå originalen 30 October 2013. Henta 23. oktober 2013. 
  10. ↑ «Data and Facts» (PDF) (Press release). Deutsches Currywurst Museum. September 2013. Arkivert frå originalen (PDF) 29. oktober 2013. Henta 23. oktober 2013. 
  11. ↑ «10 Things We Learned at Berlin's Museum Dedicated to Currywurst». Condé Nast. 17. desember 2014. Arkivert frå originalen 10. januar 2015. Henta 9. januar 2015. 
  12. ↑ Radomsky, Stephan (19. februar 2016). «VW verkauft mehr Würste als Autos (VW sells more sausages than cars)». 
  13. ↑ «Die Currywurst – das Originalteil wird 45! - Volkswagen inside». Arkivert frå originalen 3. september 2018. Henta 3. september 2018. 
Henta frå «https://nn.chped.com/w/index.php?title=Currywurst&oldid=3555418»