Stromatolitt
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Stromatolites.jpg/220px-Stromatolites.jpg)
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Stromatolites_in_Sharkbay.jpg/220px-Stromatolites_in_Sharkbay.jpg)
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Lake_Thetis-Stromatolites-LaRuth.jpg/220px-Lake_Thetis-Stromatolites-LaRuth.jpg)
Stromatolittar eller algematter (frå gresk strōma, matte, lag, stratum, og lithos, bergart) er laminerte sedimentære strukturar danna ved lagvis binding av kalkslam på overflata av koloniar med blågrønbakteriar eller grønalgar.
I dag blir dei danna i tidevassonen i grunne havområde, der det veks matter av samanfiltra algetrådar. Ofte opptrer stromatolittar i dag i saltsjøar og marine laguner der det finst lite av grasande organismar; til dømes Hamelin Pool Marine Nature Reserve i Shark Bay i Vest-Australia og Cuatro Ciénegas i Mexico.
Stromatolittar var meir utbreidd på jorda i prekambrium. Arkeiske fossil vert rekna å vere eincella koloniar av blågrøne algar, medan yngre (proterozoiske) fossil er prehistoriske former for grønalgar. Ein art av stromatolittar som var vanleg i geologihistoria er Collenia.
Førekomstar av stromatolittar[endre | endre wikiteksten]
- Gunflint Chert i Ontario i Canada (1900 millionar år gammal)
- Chert frå Belcher-øyane i nordre Canada (1900 millionar år)
- Bitter Spring Chert i Vest-Australia (800 millionar år)
- Chert og dolomittstein frå California i USA (800 millionar år)
- Chert og skifer frå Aust-Grønland
Stromatolittar i Noreg[endre | endre wikiteksten]
- Raipasgruppa i Alta (ca. 1800 millionar år gammal)
- Porsangerdolomitt (700 millionar år gammal)
- Yngre kalksteinar
- Dolomitt frå seint i kambriumtida på Svalbard
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Stromatolitter» frå Wikipedia på bokmål, den 5. januar 2014.
- Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
- Grotzinger and Knoll; Stromatolites in Precambrian Carbonates: Evolutionary Mileposts or Environmental Dipsticks? 1999.
- Allwood et al. (2006) Stromatolite reef from the early Archean era of Australia; Nature, 441 714-718.